4 Mart 2010 Perşembe

URUGUAY'DA KARNAVAL ZAMANI


Karnaval dendiginde tabiki tum dunyanin aklina "Rio Karnavali" gelir.Brezilya'nin Rio de Jenerio kentinde bu festival icin ozel olarak insa edilmis "Sambadrum" adli bir mekan bulunmaktadir.Binlerce "Samba Okulu" 4 gun boyunca dans, kiyafet ve seyirciyi costurma gibi kategorilere gore en yuksek puani almaya calisip, hem buyuk odule ulasma hemde dum dunyada taninma gibi hedefler icin yarisirlar.Bana gore bu festivalde tum ilgi genellikle samba okullarinin birbirinden seksi kizlari, yine bir o kadar seksi kiyafetlerle dans etmelerine odaklanmistir (Juri haric "mi acaba :)" ).Zaten yilin en cok seks yapilan zamani "Paskalya"dan 7 hafta once duzenlenen bu festival esnasinda yasaniyormus.Yanlis anlamayin kotulemek gibi bir niyetim yok.Ama burdayken daha iyi anladimki bir festival aslinda sadece seksi kiyafetli kizlarin dans etmesiyle iliskilendirilip, ilgi cekmemeli.

Simdi ben bu durumu en iyi bire bir yasadigim "Uruguay Karnavali" ile orneklendirmek istiyorum.Tipki Rio Karnavali gibi genellikle Ocak ve Subat aylarinin sonuna denk gelecek sekilde basliyor festival.Uruguay'da ki festivalde yarislar, gosteriler ve eglencelerin merkezi baskent Montevideo iken basta "Durazno" ve "Rocha " sehirleri olmak uzere diger sehirlerde de cesitli etkinlikler duzenlenerek festivalin tadi doyasiya cikariliyor.Ustelik bu festival dunyanin en uzun festivali ve tam 40 gun suruyor !.
Uruguay'daki karnavalin 40 gun olmasi disinda kendine has baska ozellikleride var.Karnaval;  Comparsas, Murgas, Humoristas, Parodistas, Revistas gibi degisik turlere sahip.Her turun kendine has muzigi, dans sekli yada sarki soyleme uslubu var.(Yine grup isimleride akilda kalma acisindan oldukca onemli.Ornegin benim bile aklima sip diye kazinan Murgaci  "Demi Murga" grubu.)

Ben gittigimiz bir karnaval gecesinde Murgas ve Parodistas turlerini gordum.Benim ilgimi  bir cok  Murga grubunun yeteneklerini sergiledigi bolum cekti.Ozellikle rengarenk boyadiklari suratlari gorulmeye degerdi.(Bu resimde gordugunuz kisi  "Tate Quieto"adli murga grubunda  solistlik yapan arkadasimiz Carlos.Bir Murga antremanindan geldikten sonra resimledim.Not; Tate Quieto henuz profesyonellesmis bir grup degil .)
Oncelikle Murga gruplarinin genellikle 12-14 solist, 1 (bazen 2) davulcu, 1 zilci ve bir sef'ten olusan kalabalik bir ordu halinde oldugunu belirteyim.Zengin kareografilere sahip gruplarda aksesuarlarin yerlesimi ve kilik kiyafet degisiminde yardim eden asistanlarda mevcut.Grupta bu kadar cok solistin olmasinin nedeni, murga gruplarinin senkronize bir sekilde ayni tempoda sarkilarini muzikal bir sekilde soylemesine dayaniyor.Bu nedenle siz cok sesli bir gosteri izleyip dinliyorken, aslinda insan sesinden bir adet davul ve zilden baska hicbirsey duymuyorsunuz.Murgas bolumunde murga gruplari (tipki diger gruplar gibi) festivalden aylar once bir konu belirleyip uzerine sozler ve besteler hazirliyorlar.Is'in ilginc yani bu konuda oldukca genis dusunme ozgurlugune sahipler.Ornegin gittigimiz bir festival gecesinde sahneye cikan ilk grup Facebook ve Televizyon kanallarinin hayatimizdaki etkisini elestirel bir bicimde sahnelediler.
Facebook bolumunde "Cocukluk arkadasimi buldum", televizyon bolumunde "Medya'daki rezaletlikler" konularini isleyen grubun tum seyircileri kahkahalara bogdugunu ve gosterileri bittikten sonra cilginca alkislanarak desteklendigini belirtmek isterim.Bende gelistirmekte oldugum ispanyolcam ve iyi ingilizce konusan Carlos'un aninda tercume etmesiyle hayli keyifli dakikalar gecirdim.Neticede isledikleri konular dunyanin her yerinde ayni sekilde yasanan seylerdi.
Bir diger grup (Murga la Mojigata) ilk olarak futbolcularin sadece top oynarak dunyanin parasini kazandigini, genellikle roportaj verirken 5 cumle disinda birsey konusamadiklarini,kaprisli ve dusuk zekali kadinlarla (cogunlukla mankenlerle) birlikte olup hayatlarini kararttiklari anlatan bir skec sergilediler.Diger skecleri ise askeri rejimde hayatlarini kaybeden insanlar icin gectigimiz secimlerde suclular yargilansinmi referandumunda hayir oyu veren insanlarin, gorus acilarini ve  renkli (!) dunyalarini elestiren bir konu iceriyordu.
Ellerinde kocaman oklavalar ve tencerelerle sahneye cikan bir diger grup, aksesuar acisindan oldukca zengin olarak hazirlanmis gorsel bir solen sunarken, oteki grup politikacilarin ve toplumun diger ileri gelenlerinin yaptiklarini iyi ve kotu  olmak uzere ikiye ayirip elestiren bir skec sergilediler.Kiyafetleride gorulmeye degerdi.Ozellikle iki gun once Cumhurbaskanligi koltuguna oturan ve neredeyse tum halkin cok sevdigi "Pepe Mujica" bolumu yine seyirciler tarafindan buyuk bir keyifle izlenip, yogun alkis aldi.
Gecenin diger gruplarindan biri olan "Los Muchachos (Bizim Cocuklar)" ise "Parodistas" tur'unu icra ettiler.Bu grup genellikle uzun boylu, atletik yapili ve genc kizlarin ciktiklarinda alkis tufani kopardigi bir grup.Zaten parodistas gruplari genellikle bu ozelliklerde insanlardan olusuyormus.Yani gorunus anlam derinligi olan tarihsel yada yerel kulture ait seylerden ziyade bu sekilde.Bu sozlerden de anlayacaginiz gibi kot pantalon yada esorfman giyip yuzlerini cogu zaman festival'in ruh'una uygun bir sekilde boyamaktan kacinan bu gruplar genc kizlar disinda cok fazla tutulmuyor.Sahnedeyken yaptiklari tek sey ise "Boyband" gruplari gibi garip bir sekilde dans etmek.Oldukca acimasiz oldugumu dusunebilirsiniz, ama butun bu Murga gruplarinin rengarenk toplumsal degerlere ve toplumsal sorunlara  dem vurduklari shovlarini izledikten sonra "Los Muchachos"un sergiledikleri gosteri bana pek samimi gelmedi.

Gecede verilen aralarda Carlos'a birlikte sahneye yaklasip hemen kenarda hazirliklarini yapan diger gruplarla sohbet ettik.Tabi bende rengarenk kiyafetleri yakindan resimleme sansi buldum.
Gecenin en guzel yani ise tum gruplarin (Los Muchachos'da dahil :) ) her seferinde gosterilerini bitirdikten sonra sahneden inip neredeyse tum alani gezerek seyirciye karismasi ve beraberce yapilan danslardi.Genel olarak Uruguay'lilarin yasam bicimlerinde de bu  hep var, konu ne olursa olsun topluca hareket etmekte ve birbirilerine destek verip cesaretlendirmede oldukca basarililar.Fazla bolunmusluk yok.Tamami icin soylemek yanlis olur ama birbirilerine karsida yeterince saygililar.Bende esim ve arkadaslarimin cesaretlendirmesi ile bir yandan kicimi basima sallayarak, bir yandan da imrenerek ve uzulerek bu anlarinda tadini cikardim, resimledim.
Murgacilarin "Murgas"indan ve Los Muchachos'un "Parodistas"indan sonra diger paylasmak istedigim tur meshur "Candombe" muzigi ve dansiyla "Comparsas".Aslinda bu yukarida da bahsettigimiz Rio Karnaval'ina benzeyen tek tur."Comparsas" genellikle onceki donemlerde kole olan afrika kokenli insanlarin ve o donemde yasayan insanlarin soylarindan gelenlerin icra ettigi bir tur.Zaten gruplar benzerleri afrika ulkelerinde cok kullanilan ve yerel adlari (soldan saga) "Repique,Piano,Chico" olan 3 turde davul benzeri alet kullanmaktadirlar.
 
Isin icinde bu calgilar olup, dansin olmamasi imkansiz.Yine tipki Rio'daki gibi  dans eden kadinlar goruyorsunuz.Ama Rio'dan en buyuk farki bu aletleri canli canli calmakta olan ve genellikle 20 yada daha fazla kisiden olusan calgicilar.Yani rio'daki gibi playback durumlari yok.Yasamakta oldugum evin yakinlarinda, bir Candombe grubunun  tum sene boyunca  her hafta sonu calismasi sayesinde "Candombe"ye oldukca alismis bir haldeyim.Bu uzun festivali baslatan ve sabaha kadar suren ilk gununde tum turlerde, butun gruplar sehrin en islek ve uzun caddesi olan "18 de Julio"da bir uctan diger uca dans ederek, sarkilar soylerek ve mini shovlar yaparak ilerlerken en cok ilgiyi "Candombe" gruplarinin gordugunu soylemek yanlis olmaz.(alttaki resim gunduz gerceklesen bir baska festival gununden)


"Candombe"cileri izlerken dikkatimi surekli gordugum iki figur cekti.Afrika kokenli yasli bir kadin ve yasli bir adam.Tabiki cevremdeki insanlara yagdirdigim binlerce soru ile bu konu hakkinda da bilgi sahibi olmak istedim ve inanin ogrendiklerim sizinde cok hosunuza gidecek.Bu karakterlerin isimleri  "Mama Vieja (Yasli Anne)" ve partneri Gramillero.(Ilk defa sehir merkezinde gezerken bir duvarda gorup fotografini cekmistim.)
Mama Vieja; afrika kokenli olan ve zengin Uruguay'lilarin evlerini temizleyen temizlikci kadin.Yanlis anlamadiysam bu festival tum toplumca kabul gormemis yerel bir eglence halindeyken, zengin sahiplerinin tatil icin evden gittikleri anda Mama Vieja sahibesinin kiyafetlerini ve takilarini takarak eglenceye katilirmis.

Gramillero ise Mama Vieja'nin etrafinda dans eden (buyuk ihtimalle ona karsi ask besleyen) cesitli otlar ve yontemlerle hasta insanlari tedavi eden cevresine  saglik, mutluluk ve nese yayan bir bilge olarak taninirmis.Ilk zamanlardan bugunlere kadar hala figurleniyor olmalari ilginc ve guzel.

Renkli kiyafetler, yerel danslar ve yerel muziklerden hoslanan gezginler, eger her yilin Subat aylarinda baslayan bu festivale denk gelirlerse mutlaka sehrin dort bir yanina yayilmis etkinliklerden faydalanabilirler.Ayni donemlerde Buenos Aires'te de benzer festivalin oldugunuda soyleyelim.Her zamanki gibi yine imkaniniz varsa mutlaka agzina kadar dans ve muzik dolu bir Guney Amerika gezisi yapmanizi onererek yazimi sonlandiriyorum.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder